
Sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) oyun, pazarlama, e-ticaret, eğitim gibi birçok sektörde büyük bir potansiyele sahiptir. Her iki teknoloji de sanal ve gerçek dünyaları geliştirerek kullanıcıya 3D görsellerle zenginleştirilmiş deneyimler sunar. Aralarında benzerlikler olsa da bazı önemli farklar bulunmaktadır. VR ve AR teknolojisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.
İçindekiler
- 1 Sanal Gerçeklik (VR) Nedir?
- 2 Artırılmış Gerçeklik (AR) Nedir?
- 3 Karma Gerçeklik (MR)
- 4 Genişletilmiş Gerçeklik (XR)
- 5 VR ve AR Arasındaki Farklar Nelerdir?
- 6 AR Kullanım Alanları
- 7 Sanal Gerçeklik Kullanım Alanları
- 8 VR ve AR Özellikleri
- 9 AR/VR Sistem Bileşenleri
- 10 Sanal Gerçeklik (VR) Projeleri
- 11 Artırılmış Gerçeklik (AR) Projeleri
Sanal Gerçeklik (VR) Nedir?
Sanal gerçeklik (VR), kullanıcıların fiziksel dünyadan tamamen ayrılarak sanal bir evrende deneyim yaşamasını sağlar. HTC Vive, Oculus Rift veya Google Cardboard gibi VR cihazları ile kullanıcılar gerçek dünyada mümkün olmayan çeşitli hayali ortamlarda ve farklı mekânlarda var olabilir.
Sanal gerçeklik, gerçek hayatta karşılaşabileceğimiz olayların bilgisayar destekli olarak kurgulanması ve yapay zekâ kullanılarak yeniden oluşturulmasıdır. Teknoloji kullanıcıda görsel ve işitsel anlamda yoğun bir deneyim yaratarak kurgusal gerçekliğin gerçekmiş gibi algılanmasını sağlar.
Sanal gerçeklik cihazları teknolojiye meraklı kullanıcılar arasında oldukça popülerdir. Ancak sanal dünya hala birçok kişi için yeni bir deneyimdir. Sanal gerçeklik (VR) kullanıcının tamamen alternatif bir dünya ile etkileşimde bulunabilmesini sağlar. Bunun için başlık veya gözlük gibi cihazların kullanılması gerekmektedir.
Artırılmış Gerçeklik (AR) Nedir?
Sanal gerçeklik (VR) gibi artırılmış gerçeklik (AR) de gelişmiş bir teknolojidir. VR, görüş alanınızı tamamen sanal bir dünyaya dönüştürürken AR sanal öğeleri gerçek dünya ile entegre eder. Microsoft HoloLens ve çeşitli kurumsal düzeydeki “akıllı gözlükler” gibi AR cihazları şeffaf bir yapıya sahiptir. Bundan dolayı kullanıcılar AR cihazları ve uygulamaları aracılığıyla keyifli bir deneyim yaşamaktadır. Aynı zamanda fiziksel çevreleriyle etkileşimde kalmaya devam etmektedir.
AR teknolojisi, mevcut gerçekliğin üzerine eklenen bir katman olarak tanımlanabilir. Bu katman gerçek dünyayı zenginleştirir ve daha anlamlı hale getirir. AR, kullanıcıların çevreleriyle etkileşime geçerken sanal öğeleri gerçek dünyada gözlemlemelerini sağlar. Böylece gerçeklik deneyimlerini daha derin ve etkileşimli hale getirir.
Karma Gerçeklik (MR)
Sanal gerçeklik ile artırılmış gerçeklik arasında bir köprü oluşturan MR (Karma Gerçeklik), kullanıcılara hem gerçek hem de sanal dünyaları birleştirerek etkileşimde bulunma olanağı sunar. Özel başlıklar veya gözlükler aracılığıyla gerçek ve sanal nesneler arasında geçiş yaparak her iki dünyayı bir arada deneyimlemenizi sağlar. Bu teknoloji özellikle eğitim, tasarım, mühendislik ve endüstri gibi alanlarda faydalıdır. Örneğin, bir sanal gerçeklik gözlüğü takarak bir aracın motoruna bakarsanız, gözlük motoru tanıyıp parçalarını ayırt ederek net bir şekilde gösterebilir. Ayrıca, karma gerçeklik ile bir evin içini gezerken, sanki o mekânın içindeymişsiniz gibi bir deneyim yaşamanızı sağlar.
Genişletilmiş Gerçeklik (XR)
Sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve karma gerçeklik gibi tüm bu teknolojileri kapsayan XR (Extended Reality) kullanıcılara farklı seviyelerde sanal deneyimler sunarak gerçek dünya ile sanal dünya arasında geçiş yapmalarını sağlar. XR çeşitli donanım ve yazılım çözümleri aracılığıyla ses, görüntü, dokunma ve hareket gibi duyusal deneyimler sunar ve pek çok farklı alanda uygulanabilir. Bu teknoloji; oyunlardan eğitime sağlık sektöründen mühendisliğe kadar geniş bir yelpazede kullanılma potansiyeline sahiptir.
VR ve AR Arasındaki Farklar Nelerdir?

Bu iki kavram, birbirleriyle bağlantılı olsa da AR ve VR arasındaki farklar oldukça belirgindir. İşte AR ve VR farkları:
- VR gerçek hayattan tamamen bağımsız bir deneyim sunar. Ancak AR gerçek hayatı interaktif hale getirir.
- VR ile tamamen sanal bir evrende yaşarken AR bu deneyimi gerçek dünyaya entegre eder.
- VR ortamı tamamen kurgusal olup gerçekte var olmayan bir evrendir. AR ise gerçek dünyayı dijital öğelerle zenginleştirir.
- AR uygulamaları mobil cihazlarda kullanılabilirken VR deneyimi için özel bir başlık ya da gözlük gereklidir. Çünkü tüm görüş alanınızı kaplayacak bir cihaz kullanılır.
AR ve VR, her ne kadar benzer yönlere sahip olsa da oldukça farklı deneyimler sunar. Bu iki teknolojik gelişme, mühendislik, medya, oyun, film ve sağlık gibi birçok sektörde kullanılır. Birbirlerinden farklı olmalarına rağmen AR ve VR birbirini tamamlayan iki ayrı gerçeklik türüdür.
AR Kullanım Alanları
Daha önce de belirttiğimiz gibi artırılmış gerçeklik (AR) pazarlama alanında oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu kullanım yalnızca bu alanla sınırlı değildir. AR, birçok farklı sektörde etkileyici uygulamalara sahiptir. İçerikler ile kullanıcı deneyimini zenginleştiren teknoloji, farklı alanlarda güçlü bir etki yaratmaktadır. AR’nin genel kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir:
- Pazarlama: Firmalar, sattıkları ürünleri e-ticaret sitelerinde pazarlamak amacıyla artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanarak müşterilerine sanal denemeler, interaktif deneyimler sunar.
- Sinema: Sinema sektöründe, AR teknolojisi izleyicilere ilgi çekici ve etkileşimli deneyimler sunarak filmlerin tanıtımında ya da filmlerin kendisinde kullanılmaktadır.
- Oyunlar: AR teknolojisi, özellikle oyun dünyasında daha fazla yer edinmektedir.
- Müzeler: AR, müzeler için de güçlü bir araç haline gelmiştir.
- Emlak: AR, emlak sektöründe özellikle sanal tur uygulamaları ile ev veya ofis gibi mekanları sanal ortamda gezip görmek için kullanılıyor.
- Sağlık: AR, sağlık alanında ise doktorların cerrahi işlemleri daha hassas bir şekilde gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için kullanılabilir.
Sosyal medya platformlarında eğlenceli vakit geçirmemizi sağlayan AR aynı zamanda pazarlama ve sağlık gibi profesyonel alanlarda da büyük bir kolaylık ve yenilik sunmaktadır.
Sanal Gerçeklik Kullanım Alanları
Yaratılan sanal gerçeklik teknolojisi uzun zamandır hayatımızda büyük bir heyecana yol açtı. İnsan ve bilgisayar etkileşimini artıran sanal gerçeklik (VR) pek çok farklı alanda kullanılmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıdaki listede görebilirsiniz:
- Sağlık: VR teknolojisi sayesinde ameliyat öncesinde sanal simülasyonlarla farklı prosedürler denenebilir.
- Oyun: Eğlence sektörünün vazgeçilmezi olan oyunlarda VR oyuncuların kendilerini tamamen sanal bir dünyada hissederek çok daha gerçekçi bir deneyim yaşamalarını sağlar.
- Eğitim: Sanal gerçeklik, eğitim alanında öğrencilerin uzaktan eğitim sırasında daha etkileşimli ve verimli bir şekilde öğrenmelerine olanak tanır.
- Spor: Sporcuların antrenmanlarındaki performanslarını ölçen ve geliştiren VR teknolojisi, hareketlerin doğru yapılmasını ve gelişim alanlarını keşfetmeyi sağlar.
- İnşaat: Bir evin inşaatı başlamadan önce VR ile evin iç mekanlarını gezmek mümkün olur.
Yukarıdaki alanların dışında VR teknolojisi, enerji, bakım ve onarım gibi sektörlerde de kullanılabilir. Özellikle enerji sektöründe sanal simülasyonlarla tesislerin işleyişi ve güvenlik protokolleri test edilebilir. Bakım ve onarım alanında sanal gerçeklik, çalışanların ekipmanları sanal ortamda öğrenmelerini sağlar.
VR ve AR Özellikleri

En son sektör tahminlerine göre AR/VR pazarının 2029’a kadar 62,9 milyar doları aşması beklenmektedir. Günümüzde iş ve kurumsal kullanım örnekleri AR için baskın gerçeklik uygulamalarıdır. Bazı önemli örnekler şunlardır:
Tasarım ve İnşa
Günümüzde AR için tartışmasız en yaygın ve verimli uygulama olan tasarımcılar, varsayımsal ürünlerin veya yapıların gerçek ortamlarda nasıl göründüğünü görmek için artırılmış gerçekliği kullanıyor. Bu yetenek tek başına benzersizdir ve sonrasında mevcut ürünlerde sanal ayarlamalar yapabilirsiniz. Kısacası, artırılmış gerçeklik de en çok kullanılan tasarım araçlarından birisidir.
Bakım ve Onarımlar
AR teknolojisi, teknisyenlere endüstriyel ekipmanlardan tüm binalara kadar geniş bir ürün yelpazesinin onarımı, yükseltmesi ve bakımı konusunda rehberlik edebilir. AR, teknisyenlerin basılı kılavuzlar veya web siteleri kullanmadan makineler üzerinde çalışırken görsel talimatları doğrudan ekipmanın üzerine yerleştirmelerini sağlar.
Eğitim ve Öğretim
İşletmeler, çalışanlarına eğitim verirken daha etkili ve sürükleyici bir deneyim sunmak için AR teknolojisini kullanıyor. Bu sayede yeni ürünler ve kavramlar daha kapsamlı bir şekilde görselleştirilebiliyor. Okullar da bu yaklaşımı benimsiyor. AR dil deneyimi bir dili öğrenmek için sürükleyici bir ortam yaratmak amacıyla AR teknolojisini kullanıyor. Öğrenciler gerçek dünya nesneleri üzerindeki katmanlar aracılığıyla telaffuz ve kelime dağarcığını pratik yapabiliyor.
Sağlık
AR teknolojisi bir operasyonun kritik adımlarını ve daha fazlasını gösteren katmanlarla ameliyathanelere girdi. Bu sayede cerrahlar, gerçek zamanlı bilgilerle daha bilinçli kararlar alabilir. Aynı zamanda işlemleri daha güvenli bir şekilde gerçekleştirebilir.
Perakende
İşletmeler perakende alışveriş yapanlara alışveriş yaparken yenilenmiş bir artırılmış gerçeklik deneyimi sunmak için AR’yi kullanıyor. Bu sayede müşteriler, ürünleri denemeden önce sanal ortamda nasıl göründüklerini görebiliyor ve alışveriş deneyimlerini daha interaktif hale getiriyor.
Teknoloji
Splunk AR gibi ürünler, büyük kamu hizmetleri şirketlerine AR’yi entegre ederek elektrik kesintileri sırasında verilen yanıtları iyileştirmelerine ve verilerinin tamamına ilişkin tam görünürlük elde etmelerine olanak tanır. Bu sayede çalışanlar gerçek zamanlı olarak verileri görselleştirerek daha hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilir.
Pazarlama
Ambalaj, satış noktası materyalleri ve hatta reklam panolarındaki AR uygulamaları işletmelere müşterilerle doğrudan etkileşim kurmanın yeni ve çok daha akılda kalıcı bir yolunu sunmaktadır. Bu teknoloji sayesinde markalar; tüketicilere daha etkileşimli ve kişiselleştirilmiş deneyimler sunarak marka bağlılığını artırabilir.
AR/VR Sistem Bileşenleri

Artırılmış gerçeklik, uygulamaya göre farklılıklar göstermekle birlikte en yaygın bileşenler donanım ve yazılım olarak iki ana kategoriye ayrılabilir:
Donanım Bileşenleri
Donanım bileşenleri artırılmış gerçekliğin temelini oluşturur. Eğer akıllı telefonunuzla AR deneyimi yaşıyorsanız aşağıdaki bileşenlerden bazıları zaten cihazınızda yer alıyor olabilir:
İşlemci
Artırılmış gerçeklik, gerçek dünya ortamında uygun yerleştirilen görüntüleri oluşturmak için önemli bir işlem gücü gerektirir. İşlemciler bir mobil cihaza entegre edilebilir ya da giyilebilir cihazlara yerleştirilebilir.
Görüntüleme
AR’de, görüntüler oluşturulup ardından bir tür gösterime yerleştirilir. Bu süreç, belirli uygulamalara göre farklı biçimler alabilir. Biçimler arasında şunlar bulunmaktadır:
Taşınabilir el cihazı: Akıllı telefon ya da tablet ekranı, AR hologram görüntülerini görüntülemenin en yaygın yoludur. Kullanıcı telefonunun kamerasını belirli bir noktaya doğrultur. Ardından kamera, AR bilgileriyle bindirilmiş canlı bir video hologramı üretir.
Giyilebilir cihaz: Google Glass, Vuzix Blade ve Solos Smart Glasses gibi akıllı gözlükler, yalnızca takan kişi tarafından görülebilen küçük bir ekran içeren standart gözlükler olarak tasarlanmıştır. Gözlükleri takan kişi, gözlüğün merceklerinden gerçek dünyayı görebilirken gömülü ekran bilgilendirici bir katman sağlar. VR başlıkları, kullanıcının gerçek dünyayı doğrudan görmesine izin vermediği için AR ortamlarında daha az yaygındır. Bunun yerine videolar aracılığıyla gerçek dünya yeniden oluşturulur ve opak ekranlarda görüntülenir.
Otomotiv HUD’ları: HUD’lar (baş üstü ekranlar), aracınızın ön camını bir ekran olarak kullanan sistemlerdir.
Akıllı kontakt lensler gibi daha fütüristik cihazların uygulanabilir hale gelmesi mümkün olabilir.
Kamera
Kamera, AR için birincil sensör olarak görev yapar. AR verilerinin üst üste bindirilmesi için ortamın temel yönlerini algılayan işlemciye canlı video akışı gönderir. Kamera, dijital bilgileri işleyemeyen bir cihazdır. Yalnızca video beslenmesini sağlar.
Diğer Sensörler
AR, genellikle hareketle çalışacak şekilde tasarlandığı için ek sensör türlerine ihtiyaç duyar. Aşağıdakiler buna örnek olarak gösterilebilir:
- Kameranın hangi yöne baktığını belirlemek için ivmeölçerler ve dijital pusulalar gibi mekansal sensörler
- Kullanıcının dünyadaki konumunu izlemek için GPS sensörleri
- Simülasyona ses verilerini eklemek için mikrofonlar
- Lazerleri kullanarak tam mesafeyi ölçen LiDaR
Giriş Aygıtları
Hareket halindeki bir kullanıcı genellikle bilgisayara komut yazma özgürlüğüne sahip değildir. Bu yüzden AR sistemleri farklı giriş teknolojileriyle uyumlu çalışabilir. En yaygın kullanılan yöntem mobil cihaz dokunmatik ekranıdır. Bir telefon veya tabletle doğal etkileşim sağlar. Diğer seçenekler arasında kullanıcıların sistemi sesle kontrol edebilmesini sağlayan ses tanıma teknolojisi ve genellikle kullanıcının el hareketlerini komutlara dönüştüren jest tanıma sistemleri bulunmaktadır.
Yazılım ve Algoritma Bileşenleri
Artırılmış gerçekliği etkinleştirmek için çeşitli türde yazılım algoritmalarına ihtiyaç vardır. Bunlar genel olarak şunları içermektedir:
Görüntü Kaydı
Yazılım, kişinin çevresinin fotoğrafik bir temsilini alır. Sonrasında bilgiyi gerçek dünya koordinatlarını ve nesnelerini belirlemek için kullanır. Görüntü kaydı, gerçek dünyayı haritalar ve birçok yeteneği içerir.
- Ön planda ve arka planda ne olduğunun belirlenmesi: Yazılım, çevredeki nesnelerin derinliğini ve katmanlarını analiz eder.
- Bir nesnenin nerede bittiğini ve diğerinin nerede başladığını belirlemek: Yazılım, nesnelerin sınırlarını tespit ederek, bir nesnenin sonunu ve bir diğerinin başlangıcını doğru şekilde tanımlar.
- İlgi çekici noktaları ve ek bilgileri bulma: Yazılım, çevredeki dikkat çekici noktaları veya belirli öğeleri tanıyabilir.
3D Render
Gerçek dünyadaki haritalar oluşturulup sınıflandırıldıktan sonra bir sonraki adım artırılmış gerçeklik (AR) bilgilerini bu haritaların üzerine eklemektir. 3D görüntüleme teknolojisi, sanal objeler yaratır ve bu nesneleri gerçek zamanlı görüntüdeki doğru pozisyona yerleştirir. Sanal bir nesnenin yerini ve görünümünü düzenlemek için şu anki yaygın kullanılan yöntem, Artırılmış Gerçeklik İşaretleme Dili (ARML) programlama dilidir.
İçerik yönetimi
İçerik yönetimi, sanal objeler ve 3D modellerin veritabanını yöneten bir arka uç teknolojisini içerir.
Arayüz
Arayüz, kullanıcı ile artırılmış gerçeklik ortamının görsel gösterimi arasında bir köprü işlevi görür.
Geliştirme araç takımları
Programcıların, seçtikleri platformda artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları geliştirmeleri için birçok açık kaynaklı teknoloji mevcuttur.
Sanal Gerçeklik (VR) Projeleri

The Night Cafe: Van Gogh’un gözünden dünyayı üç boyutlu olarak keşfetme imkanı sunuyor. Bu deneyim, sanatçının eserlerine ve iç dünyasına farklı bir bakış açısı getiriyor.
Surgevry: Sanal gerçeklik teknolojisiyle, kullanıcıların sanal cerrahi müdahale yapabilmelerini sağlayan bir projedir.
Land Rover Discovery Sport: Land Rover markasının uygulaması sanal gerçeklik ile tanıtımını yapmayı mümkün kılmaktadır.
Artırılmış Gerçeklik (AR) Projeleri
Volkswagen Beetle: Yeni Beetle serisi, artırılmış gerçeklik temasıyla tanıtılmaktadır.
Dior 4D Augmented Reality: Dior’un Madrid’deki Montalban Palas’ının duvarları, artırılmış gerçeklikle dönüştürülerek etkileyici bir deneyim sunuyor. Dünyaca ünlü markalar; Louis Vuitton, Hugo Boss ve Sephora gibi, mağazalarında artırılmış gerçeklik uygulamalarına yer vermektedir.